Με αφορμή την εαρινή ισημερία οι μαθητές της Β' Γυμνασίου ενεργοποίησαν τις γνώσεις τους πάνω στην τριγωνομετρία για να πραγματοποιήσουν τη μέτρηση της περιμέτρου της γης, βασιζόμενοι στη μεθοδολογία του Ερατοσθένη. Η μέτρηση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο πανελλαδικού πειράματος και οι μαθητές χρησιμοποιώντας γεωμετρικά όργανα αλλά και το googlemaps κατόρθωσαν να επιτύχουν μέτρηση με πολύ μεγάλη ακρίβεια. Οι μαθητές του Γυμνασίου μοιράστηκαν αυτή την εμπειρία τους με μαθητές του Δημοτικού οι οποίοι ενθουσιάστηκαν με τη δυναμική των Μαθηματικών στην επίλυση καθημερινών προβλημάτων αλλά και με το εύρος των εφαρμογών τους.

Λίγα λόγια για το πείραμα

Στο πείραμα συμμετείχαν 850 σχολεία από όλη την ελληνική επικράτεια καθώς και τα ελληνικά σχολεία του Βουκουρεστίου και της Αλεξάνδρειας. Πρόκειται για μια καθιερωμένη πλέον εκπαιδευτική δράση, η οποία συνδιοργανώνεται από τα Εργαστηριακά Κέντρα Φυσικών Επιστημών (Ε.Κ.Φ.Ε.) Σερρών, Πιερίας, Λακωνίας, Κω και Θεσπρωτίας, με την υποστήριξη του Ινστιτούτου Αστρονομίας Αστροφυσικής Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (Ι.Α.Α.Δ.Ε.Τ.) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (Ε.Α.Α.), του Υπουργείου Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων και της Πανελλήνιας Ένωσης Υπεύθυνων Ε.Κ.Φ.Ε. (ΠΑΝΕΚΦΕ) και προωθεί την πειραματική, βιωματική και συνεργατική μάθηση.

Οι μαθητές στερέωσαν ράβδους, μέτρησαν τα μήκη τους και τα μήκη των σκιών τους, επαναλαμβάνοντας το ιστορικό πείραμα του Ερατοσθένη! Οι μικροί μας «γεω-μέτρες», οδηγήθηκαν έτσι στον υπολογισμό της ακτίνας και της περιμέτρου της Γης, με σφάλμα αξιοθαύμαστα μικρό!

Η αξία του πειράματος

Εκτελώντας το ιστορικό αυτό πείραμα οι μαθητές μας ήρθαν σε επαφή με την έννοια της σχετικής κίνησης των ουράνιων σωμάτων ενώ αξιοποίησαν τις ικανότητές τους στη χρήση τεχνολογικών μέσων αλλά και παραδοσιακών μαθηματικών εννοιών. Επιπλέον, οδηγήθηκαν στην κατάκτηση της γνώσης με τρόπο πρωτότυπο και συνεργάστηκαν με συμμαθητές τους από άλλα σχολεία. Τέλος, γνώρισαν ιστορικά στοιχεία για τον Ερατοσθένη και ήρθαν σε επαφή με τις θαυμαστές γεωμετρικές γνώσεις των προγόνων μας. Συμπερασματικά, οι μαθητές αναγνώρισαν την αξία των θετικών επιστημών και αδιαμφισβήτητα απέκτησαν κίνητρο να ασχοληθούν μαζί τους.

Και λίγα ιστορικά στοιχεία

Ο Ερατοσθένης έζησε τον 3ο π.Χ. αιώνα και ήταν Διευθυντής της μεγάλης Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. Από τις μελέτες του έμαθε ότι το μεσημέρι της 21ης Ιουνίου (θερινό ηλιοστάσιο), στη Συήνη (σημερινό Ασσουάν), οι κατακόρυφοι στύλοι δεν έριχναν καθόλου σκιά και ο Ήλιος καθρεπτιζόταν ακριβώς στον πυθμένα ενός πηγαδιού. Παράλληλα παρατήρησε ότι στην Αλεξάνδρεια, κατά την ίδια μέρα, οι κατακόρυφοι στύλοι έριχναν σκιά. Ο συλλογισμός του πως αν η Γη ήταν επίπεδη, οι κατακόρυφοι στύλοι στις δυο πόλεις θα ήταν παράλληλοι και θα έπρεπε και οι δυο να ρίχνουν σκιά ήταν εξαιρετικά ευφυής αφού απέρριπτε την πεποίθηση της επίπεδης γης. Υπολόγισε, λοιπόν, την απόσταση Συήνης-Αλεξάνδρειας (για τη μέτρηση της οποίας, σύμφωνα με μαρτυρίες προσέλαβε επαγγελματίες βηματιστές) και τη διαφορά των γεωγραφικών πλατών των δύο πόλεων, η οποία (από το μήκος της σκιάς ενός οβελίσκου) υπολογίστηκε ίση με περίπου 7 μοίρες. Ο υπολογισμός του για την περιφέρεια της Γης ήταν ίσος με 40.000 Km, με σφάλμα στον υπολογισμό μόνο 2%, ένα πραγματικά αξιοσημείωτο επίτευγμα για περίπου πριν από 2,5 χιλιάδες χρόνια, αναλογιζόμενοι και τα μέσα που υπήρχαν. Ο Ερατοσθένης ήταν ο πρώτος άνθρωπος που μέτρησε τις διαστάσεις του πλανήτη Γη, γι' αυτό και θεωρείται δημιουργός της μαθηματικής γεωγραφίας.

Βιβλιογραφία

Δελτίο Τύπου ΕΚΦΕ Ερατοσθένης

ΙΑΑΔΕΤ (no date) O Ερατοσθένης και το ιστορικό πείραμα. Πρόσβαση: https://www.astro.noa.gr/gr/eratosthenes/history.html