«Το παιδί μου πηγαίνει σε ιδιωτικό σχολείο. Η προοπτική που έχουμε επιλέξει μαζί με το παιδί, είναι να προσπαθήσει να εισαχθεί σε κάποια σχολή της ελληνικής Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Το ερώτημα που καλούμαστε να απαντήσουμε σαν οικογένεια είναι το εξής: θα εγγράψουμε το παιδί στο ιδιωτικό γενικό λύκειο των εκπαιδευτηρίων όπου φοίτησε μέχρι σήμερα, ή θα πάει σε ένα δημόσιο σχολείο για να παρακολουθεί και μαθήματα φροντιστηρίου;»

Πολλές οικογένειες που έχουν εμπιστευτεί τη μόρφωση των παιδιών τους σε κάποιο ιδιωτικό σχολείο, αντιμετωπίζουν το παραπάνω δίλημμα κατά τη μετάβαση από το Γυμνάσιο στο Λύκειο. Ιδιαίτερα τη συγκέκριμένη περίοδο κατά την οποία τα εισοδήματα των οικογενειών πιέζονται, είναι ακόμα πιο έντονος ο προβληματισμός. Τι είναι όμως καλύτερο; Να συνεχίσει ένα παιδί στο ιδιωτικό σχολείο που φοιτά ή να επιλέξει τη λύση δημόσιου σχολείου και φροντιστηρίου;

Ιδιωτική και Δημόσια Εκπαίδευση

Το ερώτημα της προηγούμενης παραγράφου δε μπορεί να έχει μία μονολεκτική απάντηση, καθώς κάθε λύση έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της. Πριν συνεχίσουμε, οφείλουμε να τονίσουμε ότι η συζήτηση για την πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση έχει πολλές παραμέτρους.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν τις σκέψεις μας με κάποια δεδομένα που αφορούν την ιδιωτική και τη δημόσια εκπαίδευση:

1. Από το σύνολο των μαθητών της χώρας, περίπου το 6% φοιτά σε ιδιωτικό σχολείο, καθώς έχει την οικονομική δυνατότητα. Με δεδομένο το χάσμα ανάμεσα στις εκπαιδευτικές υπηρεσίες που παρέχουν τα δημόσια και τα ιδιωτικά σχολεία, είναι προφανές πως ακόμα περισσότερες οικογένειες θα διάλεγαν ιδιωτικό σχολείο εάν είχαν τη δυνατότητα.
2. Η διαφορά των εκπαιδευτικών υπηρεσιών οφείλεται αφενός σε στρεβλώσεις της ελληνικής δημόσιας εκπαίδευσης (έλλειψη οργάνωσης, γραφειοκρατία, απουσία αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου, κενά σε θέσεις δασκάλων και καθηγητών, συχνές απώλειες μαθημάτων λόγω καταλήψεων ή απεργιών κλπ.) και αφετέρου στα φυσικά πλεονεκτήματα των ιδιωτικών σχολείων (εγκαταστάσεις, δυνατότητα επιλογής εκπαιδευτικών, διαρκής αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, διευρυμένα προγράμματα, πρωτοποριακές μέθοδοι διδασκαλίας κλπ.).
3. Οι μαθητές που φοίτησαν σε ιδιωτικό γενικό λύκειο έχουν κατά μέσο όρο υψηλότερες επιδόσεις από τους συνυποψήφιούς τους των δημοσίων.

Τελικά είναι αναγκαίο το φροντιστήριο; Και αν είναι, με δεδομένο ότι είναι δύσκολο για πολλές οικογένειες να αντιμετωπίσουν ταυτόχρονα τα δίδακτρα ενός ιδιωτικού σχολείου και του φροντιστηρίου, τι είναι καλύτερο να επιλέξουν;

Πανελλαδικές Εξετάσεις: αυτοσκοπός;

Ως εκπαιδευτικοί, προτού καν εκθέσουμε τις απόψεις μας στο συγκεκριμένο ζήτημα, οφείλουμε να κάνουμε ορισμένες διαπιστώσεις:

1. Οι πανελλαδικές εξετάσεις δεν πρέπει να αποτελούν αυτοσκοπό για τα παιδιά. Το πραγματικά σημαντικό για κάθε παιδί είναι να αποκτήσει μία εικόνα:
• Του εαυτού του, δηλαδή να αντιληφθεί αντικείμενα που του αρέσουν, που το ενδιαφέρουν, στα οποία να μπορεί να αποδώσει.
• Της αγοράς εργασίας, δηλαδή να αντλήσει πληροφορίες για επαγγέλματα, για την απορρόφηση που έχουν, τις αμοιβές κλπ.
• Της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που δίνει τις γνώσεις αλλά και τα επαγγελματικά δικαιώματα για το ξεκίνημα της σταδιοδρομίας σε κάθε κλάδο.
2. Η προετοιμασία για τις πανελλαδικές εξετάσεις, όπως και οι ίδιες οι εξετάσεις, αποτελούν διαδικασίες που πιέζουν και αγχώνουν τα παιδιά, δοκιμάζοντας συχνά τα όριά τους. Είναι απαραίτητο, όλοι εμείς οι εκπαιδευτικοί που τα περιβάλλουμε να αντιληφθούμε πως ο ρόλος μας δεν εξαντλείται στο να παραδώσουμε το μάθημά μας, να δώσουμε φυλλάδια με ασκήσεις ή να διορθώσουμε τα διαγωνίσματα των παιδιών, αλλά σε μεγάλο βαθμό να βοηθήσουμε τα παιδιά να αποφορτιστούν από το άγχος τους. Σε αυτό το επίπεδο είναι απαραίτητη και η συνεργασία με τους γονείς των παιδιών, καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι περισσότερο από υποψήφιοι, οι μαθητές και οι μαθήτριες είναι έφηβοι.
3. Η προετοιμασία για τις πανελλαδικές είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό και προσωπική υπόθεση. Ας παρατηρήσουμε το πρόγραμμα της πλειοψηφίας των παιδιών που προετοιμάζονται για τις πανελλήνιες εξετάσεις:
• Το πρωί πηγαίνουν στο σχολείο τους για να παρευρεθούν, πολλές φορές τυπικά, δηλαδή μόνο για να «μην πάρουν απουσία» σε μία εκπαιδευτική διαδικασία που το παρόν σύστημα έχει εκφυλίσει.
• Το μεσημεριανό και το απογευματινό τους πρόγραμμα γεμίζει από ιδιαίτερα και φροντιστήρια.
• Τελικά, απομένουν κάποιες λίγες ώρες, κατά τις οποίες τα παιδιά καλούνται να ετοιμάσουν όλες τις υποχρεώσεις τους. Συχνά θα ακούσετε έναν έφηβο σε αυτή τη φάση να περιμένει με αγωνία το σαββατοκύριακο γιατί έχει επαναληπτικό διαγώνισμα στο φροντιστήριο, ή ακόμα συχνότερα θα τον/την συναντήσετε σε κάποια σχολική αίθουσα κουρασμένο/η να προσπαθεί να παρακολουθήσει μάθημα μετά από μία νύχτα εξαντλητικού διαβάσματος.

Είναι λοιπόν προφανής η απάντηση στον προβληματισμό:

"Τελικά μπορεί ένα παιδί να διαβάσει αποτελεσματικά όταν πιέζεται, χρονικά πια, τόσο έντονα;"

Ιδιωτικά Σχολεία και Φροντιστήρια

"Πως προετοιμάζουν τους μαθητές τους για τις πανελλαδικές εξετάσεις τα ιδιωτικά σχολεία και πως τα φροντιστήρια;"

Είναι αυτονόητο πως κάθε σχολείο έχει τις μεθόδους του, ενώ και τα φροντιστήρια διαφέρουν στο επίπεδο δουλειάς που κάνουν.

Τα Φροντιστήρια:

Τα φροντιστήρια έχουν μία δεδομένη αποστολή σαν οργανισμοί, δηλαδή την επιτυχία των μαθητών τους στις εξετάσεις. Αυτό μπορεί να δράσει είτε θετικά είτε αρνητικά στους μαθητές τους. Θετική είναι η εξειδίκευση που έχουν οι καθηγητές των φροντιστηρίων και η τριβή με τη συγκεκριμένη διαδικασία. Βέβαια, συχνά παρατηρείται το φαινόμενο να πιέζονται τα παιδιά υπερβολικά είτε διότι κάποια φροντιστήρια στην προσπάθεια τους να προετοιμάσουν καλύτερα τα παιδιά, αλλά και να αποδείξουν τη χρησιμότητά τους, τα υποχρεώνουν να χάσουν χρόνο και ενέργεια με θέματα που αποκλείεται να αντιμετωπίσουν είτε διότι τα φορτώνουν με υπερβολικό όγκο δουλειάς.

Ένα άλλο πλεονέκτημα των φροντιστηρίων είναι τα ολιγομελή τμήματα που δε μπορεί (και για πολλούς λόγους δεν πρέπει) να έχει στα μαθήματα γενικής παιδείας ένα σχολείο. Τέλος, τα φροντιστήρια δεν έχουν την υποχρέωση τήρησης ενός συγκεκριμένου ωρολογίου προγράμματος, οπότε διαθέτουν ευελιξία στην κατάρτιση του προγράμματός τους. Αντιθέτως, ένα σχολείο που αρκείται στις ώρες που προβλέπει το παιδαγωγικό ινστιτούτο δεν παρέχει αρκετό χρόνο στους εκπαιδευτικούς του για να δουλέψουν με τα παιδιά.

Τα ιδιωτικά σχολεία:

Αρχικά, πρέπει να τονίσουμε ότι οι εκπαιδευτικοί των ιδιωτικών σχολείων έχουν μεγάλη εμπειρία στην προετοιμασία μαθητών για τη διαδικασία των πανελλαδικών (συχνά αυτό αποτελεί και προϋπόθεση επιλογής τους). Επίσης, είναι σε θέση να γνωρίζουν πολύ καλά τις απαιτήσεις και τη λογική των πανελλήνιων εξετάσεων αφού συμμετέχουν σε αυτές και ως βαθμολογητές.

Επιπλέον, είναι πολύ σημαντικό πως γνωρίζουν τους μαθητές από τη φοίτησή τους στις χαμηλότερες βαθμίδες του σχολείου και σε κάθε περίπτωση αποτελούν μέλη ενός οργανισμού που γνωρίζει πως να βοηθήσει το κάθε παιδί ξεχωριστά, γιατί έχει δουλέψει χρόνια πάνω στις ιδιαιτερότητες, τις δυνατότητες και τις αδυναμίες του.

Προφανώς όμως, με βάση τα παραπάνω, δεν θα ήταν αρκετή η επάρκεια των ιδιωτικών εκπαιδευτικών αν οι τελευταίοι δεν είχαν αρκετό χρόνο με τα παιδιά τους. Έτσι, αρκετά σχολεία στην εκπαιδευτική πρόταση που αφορά το λύκειό τους περιλαμβάνουν επιπρόσθετες ώρες φροντιστηριακών μαθημάτων. Αυτό σημαίνει δύο πράγματα:

1. Τα τμήματα στα οποία προετοιμάζονται μαθήματα που δίνονται πανελλαδικά (κατευθύνσεων, επιλογής), είναι ολιγομελή, ώστε να διαφοροποιείται ο τρόπος δουλειάς που γίνεται κατά την προετοιμασία για εξετάσεις.
2. Αυξάνονται οι ώρες διδασκαλίας των πανελλαδικών μαθημάτων, ώστε οι καθηγητές να έχουν αρκετό χρόνο για να δουλέψουν μεθοδικά με τους μαθητές τους.

Με βάση τα παραπάνω, προκύπτει το ερώτημα: στην πράξη, τελικά, τι ισχύει; Ποιος αποδίδει καλύτερα στα μαγικά νούμερα που λέγονται "ποσοστά επιτυχίας";

Ποσοστά Επιτυχίας

«Ποιο είναι το ποσοστό επιτυχίας των μαθητών σας στις πανελλαδικές εξετάσεις;»

Είναι μια από τις πιο συνηθισμένες ερωτήσεις γονέων που επιθυμούν να εγγράψουν το παιδί τους σε ένα ιδιωτικό σχολείο και σίγουρα η πιο βασική αυτών που αναζητούν φροντιστήριο. Η πιο συνηθισμένη απάντηση που λαμβάνουν είναι «95%-100%».

"Επιτυχία 100%; Πως συμβαίνει αυτό; Οφείλεται στην εξαιρετική δουλειά των εκπαιδευτικών και των μαθητών;"

Ας είμαστε ειλικρινείς: όχι, δεν οφείλεται στην άριστη προετοιμασία. Οφείλεται στο γεγονός ότι, με το υπάρχον σύστημα, όλοι οι μαθητές έχουν πρόσβαση σε ιδρύματα της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ακόμα και όταν τα μόρια που λαμβάνουν είναι πολύ χαμηλά (ας θυμηθούμε τη συζήτηση για την περίφημη βάση του δέκα).

Η ίδια ερώτηση μπορεί να διατυπωθεί πιο διεισδυτικά: "Πόσοι από τους μαθητές σας κατάφεραν να λάβουν πάνω από Χ χιλιάδες μόρια;"

Μία πιο εμπεριστατωμένη απάντηση που δίνουν κάποια ιδιωτικά σχολεία ή κάποια φροντιστήρια είναι ότι ένα συγκεκριμένο ποσοστό των μαθητών τους ξεπέρασε έναν αριθμό μορίων. Πόσο όμως ένα τέτοιο στοιχείο αντικατοπτρίζει την ποιότητα της δουλειάς του ιδιωτικού σχολείου ή του φροντιστηρίου; Για παράδειγμα, ένας μαθητής ο οποίος έχει δυνατότητες να συγκεντρώσει 18.000 μόρια και να μπει σε μία σχολή της επιλογής του, δεν έχει νόημα να θεωρήσουμε ως επιτυχία ότι συγκέντρωσε στην τελική κρίση 16.000 μόρια.

Φυσικά, το τελικό αποτέλεσμα των πανελλαδικών δεν εξαρτάται μόνο από το επίπεδο προετοιμασίας του μαθητή, αλλά και από άλλες συγκυρίες, όπως η αντιμετώπιση του άγχους ή ακόμα και η καλή φυσική κατάσταση των μαθητών κατά τη διάρκεια των εξετάσεων. Ένας αγχωμένος ή άρρωστος υποψήφιος δε μπορεί να αποδώσει πλήρως και ουσιαστικά μοιάζει με έναν αθλητή, ο οποίος όταν δεν βρίσκεται σε καλή κατάσταση ή δεν είναι ήρεμος δε μπορεί να επιτύχει εξίσου καλά αποτελέσματα.

Προφανώς, τα νούμερα και η στατιστική δε μπορούν να μας πουν ψέμματα. Για να μας δώσουν όμως τις σωστές απαντήσεις, πρέπει να θέσουμε και τις σωστές ερωτήσεις. Και το πραγματικά σημαντικό είναι εμείς οι εκπαιδευτικοί να είμαστε σε θέση να δώσουμε τις σωστές συμβουλές σε υποψήφιους, αλλά και γονείς...

Τελικά τι πρέπει να απασχολεί τους γονείς και τους μαθητές σε αυτό το στάδιο της σχολικής ζωής;

Δύο είναι, λοιπόν, τα πράγματα που πρέπει να προσέξουν οι γονείς και, κυρίως, οι μαθητές:

1. Να επιλέξουν προσεκτικά τις σχολές στις οποίες στοχεύουν, όχι με μονοδιάστατα κριτήρια (π.χ. η Ιατρική ή η Νομική έχουν υψηλές βάσεις, άρα είναι καλές σχολές), αλλά με βάση τα ενδιαφέροντά τους, τις δεξιότητές τους, τις συνθήκες στην αγορά εργασίας. Σημειώνουμε ότι η διαδικασία επαγγελματικού προσανατολισμού περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, αλλά αρκετά ιδιωτικά σχολεία την υποστηρίζουν ακόμα πιο οργανωμένα (με δράσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, ημερίδες) κατά τη διάρκεια της φοίτησης των παιδιών στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο.
2. Να μπορέσουν οι μαθητές, ανάλογα πάντα και με τις δυνατότητές τους, να επιτύχουν σε κάποια σχολή που πραγματικά επιθυμούν. Ένα μέρος της συζήτησης που γίνεται για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και την πρόσβαση σε αυτήν, αφορά το μεγάλο κομμάτι των εισακτέων σε σχολές στις οποίες δεν επιθυμούν να φοιτήσουν, οπότε απλώς εγγράφονται έως ότου βρουν μία εναλλακτική λύση. Η επιτυχία στις πανελλαδικές εξετάσεις δεν είναι αυτοσκοπός σε καμία περίπτωση, αλλά ένας από τους δρόμους που μπορούν να ακολουθήσουν τα παιδιά.

Καθώς συζητούμε για τα παιδιά, πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν κάνουμε γενικές διαπιστώσεις. Κάθε παιδί είναι διαφορετικό, όπως και κάθε οικογένεια είναι διαφορετική, οπότε δεν υπάρχουν λύσεις που να ταιριάζουν σε όλες τις περιπτώσεις. Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι πως γονείς και παιδιά πρέπει να σχεδιάσουν με μεγάλη προσοχή την πορεία στην κρίσιμη περίοδο του Λυκείου. Είναι σημαντικό να βρουν τρόπους ώστε η προσπάθεια των παιδιών και ο χρόνος που θα αφιερώσουν να έχουν απόδοση.

Η άποψή μας είναι πως η λύση που συνδυάζει τα περισσότερα πλεονεκτήματα είναι η επιλογή ενός ιδιωτικού γενικού λυκείου, συνήθως των εκπαιδευτηρίων που ήδη φοιτά το παιδί, εφόσον υποστηρίζει με φροντιστηριακά μαθήματα την προετοιμασία για τις πανελλαδικές εξετάσεις. Αυτή η επιλογή δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά:

1. Να αξιοποιούν το χρόνο τους αποδοτικά.
2. Να μην αντιμετωπίζουν την παρουσία τους στο σχολείο το πρωί σαν χαμένο χρόνο.
3. Να απελευθερώνουν χρόνο για διάβασμα και προσωπική προσπάθεια.
4. Να δουλεύουν με ανθρώπους που έχουν μεγάλη εμπειρία ως καθηγητές και ως βαθμολογητές.
5. Να απολαμβάνουν και όλα τα οφέλη της φοίτησης σε ένα ιδιωτικό σχολείο: ασφάλεια, μεταφορά, ελέγχόμενο περιβάλλον χωρίς φαινόμενα βίας ή αποδιοργάνωσης.
6. Να μην χάνουν την επαφή με την αποστολή του σχολείου, που δεν περιορίζεται στη προετοιμασία για τις εξετάσεις, αλλά εκτείνεται στην ενασχόληση με ένα ευρύ φάσμα αντικειμένων.

Ιδιαίτερα, στην περίπτωση που τα παιδιά συνεχίζουν στο ίδιο σχολείο, έχουν την ευκαιρία:

1. Να δουλεύουν σε ένα οικείο περιβάλλον, χωρίς να χρειαστεί να αντιμετωπίσουν και την αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος.
2. Να δουλεύουν με καθηγητές που τα γνωρίζουν και κατά συνέπεια μπορούν να υποστηρίξουν την προσπάθειά τους αποτελεσματικότερα.

Τέλος, επειδή η σχολική ζωή βασίζεται σε τρεις άξονες (παιδί, σχολείο, οικογένεια), είναι πολύ σημαντικό η όποια επιλογή να εμπλέκει και τους γονείς των παιδιών. Η φοίτηση σε ένα ιδιωτικό σχολείο δίνει την ευκαιρία στους γονείς των παιδιών να λαμβάνουν μία εμπεριστατωμένη εικόνα για την πορεία του παιδιού: από τη συμπεριφορά και τις απουσίες, μέχρι και τη διακύμανση στις επιδόσεις του.

Στο ΠΑΛΛΑΔΙΟ

«Πως αντιμετωπίζει το σχολείο σας την πρόκληση της προετοιμασίας των μαθητών του για τις πανελλαδικές εξετάσεις;»

Εμείς, οι άνθρωποι των Εκπαιδευτηρίων «ΠΑΛΛΑΔΙΟ», έχουμε τη φιλοδοξία να αναλαμβάνουμε υπεύθυνα την πολύπλευρη εκπαίδευση των παιδιών. Προσπαθούμε να ανανεώνουμε διαρκώς το πρόγραμμα και να βελτιώνουμε το υλικό μας, ώστε να επιτελούμε την αποστολή μας με τον πιο σύγχρονο τρόπο.

Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και τα φροντιστηριακά μαθήματα του Λυκείου. Οι μαθητές που το επιθυμούν, έχουν τη δυνατότητα να δουλεύουν περισσότερες ώρες στα μαθήματα στα οποία θα εξεταστούν πανελλαδικά, ακολουθώντας ένα διευρυμένο πρόγραμμα και αποφεύγοντας τα φροντιστήρια. Έτσι, οι ώρες των φροντιστηριακών μαθημάτων προστίθενται στις ώρες της υποχρεωτικής ζώνης και το πρόγραμμα αποκτά μία συνοχή ώστε τα παιδιά να εκμεταλλεύονται δημιουργικά όλες τις ώρες της ημέρας. Επιπρόσθετα, το κόστος για τις οικογένειες των παιδιών μειώνεται, ενώ το σημαντικότερο για τους μαθητές είναι ότι τους απομένει ικανοποιητικός χρόνος για διάβασμα ώστε να έχουν μία ισορροπημένη προετοιμασία για τις τελικές εξετάσεις.

Εκτός από το υψηλό επίπεδο δουλειάς που εγγυούμαστε ότι γίνεται στα μαθήματα προετοιμασίας των πανελλαδικών, φροντίζουμε να είμαστε κοντά στους μαθητές και στις μαθήτριές μας για να τους υποστηρίζουμε σε αυτήν την δύσκολη προσπάθεια. Ταυτόχρονα, από το Γυμνάσιο μέχρι και το Λύκειο ακολουθούμε πρόγραμμα επαγγελματικού προσανατολισμού, συμμετέχοντας σε σχετικά εκπαιδευτικά προγράμματα (όπως αυτά του Σωματείου Επιχειρηματικότητα Νέων/Junior Achievement Greece), με στόχο τα παιδιά να αποκτήσουν μία πιο καθαρή εικόνα της αγοράς εργασίας και να κάνουν επιλογές που τους ταιριάζουν πραγματικά.

Τέλος, είναι αυτονόητο ότι, όπως και καθόλη τη διάρκεια της σχολικής ζωής, ενημερώνουμε τους γονείς των παιδιών για την πορεία τους και συζητούμε μαζί τους, έτσι ώστε να υποστηρίζουμε από κοινού και ουσιαστικά την προσπάθεια των παιδιών.