Στις 13 Μαρτίου 2019, λαμβάνει χώρα στο Ευγενίδειο Ίδρυμα το 7th Smart City Conference, το οποίο αφορά στις «τεχνολογίες» για έξυπνες πόλεις. Πρόκειται για ένα συνέδριο το οποίο δεν τραβούσε ποτέ μέχρι σήμερα την προσοχή μου, κάτι που άλλαξε μετά από την πρόσφατη επίσκεψη της περιβαλλοντικής ομάδας του σχολείου μας στο Δημαρχείο Τρικάλων, όπου ο δήμαρχος, κος Δημήτρης Παπαστεργίου ξενάγησε τους μαθητές μας στο control room του προγράμματος «Smart City». Εκεί, οι μαθητές μας ενθουσιάστηκαν, «ζώντας» εικόνες από το μέλλον των πόλεων. Σε διαδοχικές οθόνες, μπορέσαμε να παρακολουθήσουμε σε πραγματικό χρόνο τις διαθέσιμες θέσεις στάθμευσης στο κέντρο της πόλης, την εφαρμογή που ελέγχει την πληρότητα των κάδων απορριμμάτων, ώστε να κατευθύνει αυτόματα τα απορριμματοφόρα -εξοικονομώντας πόρους και χρόνο, καθώς και το σύστημα παρακολούθησης των σταθμών δικτύου της πόλης που παρέχει δωρεάν ταχύτατο wifi. Παράλληλα, σε άλλες οθόνες οι υπάλληλοι παρακολουθούσαν ζωντανά την εξέλιξη των αιτημάτων των πολιτών καθώς και τα συστήματα ύδρευσης και φωτισμού. Εξερχόμενοι από το Δημαρχείο Τρικάλων οι μαθητές θαύμασαν το πρώτο «ATM πιστοποιητικών», το οποίο παρέχει τα απαραίτητα πιστοποιητικά στους δημότες, χωρίς να χρειάζεται να απασχολήσουν προσωπικό του Δήμου, καθώς και τα δύο ηλεκτρικά οχήματα που βρίσκονταν στον προαύλιο χώρο του Δημαρχείου.
Η άμεση επαφή με μια εν δυνάμει «smart city» πόλη αμέσως κέντρισε το ενδιαφέρον μου για την εξέλιξη του συγκεκριμένου φαινομένου σε παγκόσμια κλίμακα. Αναζητώντας τον «ορισμό» του όρου Smart City βρίσκουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση ορίζει ως Smart City ένα μέρος όπου οι παραδοσιακές υπηρεσίες καθίστανται πιο αποτελεσματικές με την αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογικών μέσων, προς όφελος των κατοίκων του. Μάλιστα, όπως αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα της Ε.Ε. που αφορά στην τοπική και αστική ανάπτυξη, η τεχνολογία σε μια «έξυπνη πόλη» αξιοποιείται, ώστε να επιτυγχάνονται αποτελεσματικότερη διαχείριση των διαθέσιμων πόρων, χαμηλότερες εκπομπές ρύπων, εξυπνότερα δίκτυα μέσων μαζικής μετακίνησης και εξοικονόμηση ενέργειας και νερού. Κατ’ αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται αποτελεσματικότερη διακυβέρνηση και βελτίωση της ποιότητας ζωής και της ασφάλειας των πολιτών.
Η Ευρωπαϊκή ένωση μέσω του προγράμματος «The European innovation partnership on smart cities and communities (EIP-SCC)» προσπαθεί να συντονίσει πόλεις, βιομηχανίες, τοπικές επιχειρήσεις, χρηματοδότες αλλά και όποιον άλλον ενδιαφέρεται, ώστε να συνεργαστούν και να εξελίξουν – υιοθετήσουν καινοτόμες πολιτικές και πρακτικές οι οποίες μπορούν να εφαρμοστούν στους τομείς των μετακινήσεων, της ενέργειας και άλλων τομέων. Βασικό στόχο του προγράμματος αποτελεί η εμπλοκή επιχειρήσεων και ιδιωτών στην ανάπτυξη τεχνολογιών και λύσεων ως προς την κατεύθυνση αυτή.
Οι άμεσες προτεραιότητες του προγράμματος είναι η βιώσιμη αστική μετακίνηση, το βιώσιμο οικιστικό περιβάλλον, η ενσωμάτωση βιώσιμων ενεργειακών υποδομών και διαδικασιών, η εστίαση στον πολίτη, η ενσωμάτωση λειτουργικού σχεδιασμού και διαχείρισης μιας πόλης, η διάχυση των πρακτικών και της γνώσης, ο καθορισμός δεικτών αποτελεσματικότητας και μέτρων των πρακτικών, καθώς και το στήσιμο συναφών επιχειρηματικών μοντέλων και βέβαια η ανεύρεση χρηματοδότησης.
Οι «έξυπνες πόλεις» δεν απαντώνται όμως μόνο στην Ε.Ε. Η λίστα του I.E.S.E[1] (IESE Cities in Motion Index (CIMI) του 2018 φιλοξενεί στην κορυφή της τη Νέα Υόρκη, με το Λονδίνο και το Παρίσι να ακολουθούν. Η λίστα συμπληρώνεται από το Τόκιο, το Ρέικιαβικ, τη Σιγκαπούρη, τη Σεούλ, το Τορόντο, το Χονγκ Κόνγκ και το Άμστερνταμ. Μάλιστα, για να διακριθεί μια πόλη στη συγκεκριμένη λίστα, θα πρέπει να τα πηγαίνει καλά σε ένα σύνολο τομέων, όπου συμπεριλαμβάνονται, εκτός από τις καλές πρακτικές, όσον αφορά στη χρήση τεχνολογιών, και κριτήρια όπως τα μικρά ποσοστά εγκληματικότητας και το υψηλό μορφωτικό επίπεδο των κατοίκων.
Παρακολουθώντας τις ανά τον κόσμο εξελίξεις στον τομέα των Smart Cities, παρατηρούμε πως η συζήτηση έχει μεταφερθεί στην αξιοποίηση της τεχνολογίας, όσον αφορά στην ασφάλεια των πόλεων, στον αντίκτυπο της τεχνητής νοημοσύνης στην καθημερινότητα των πολιτών, στη βέλτιστη αξιοποίηση των δεδομένων, στο Internet of Things και τη δυναμική που αυτό θα προσδώσει στις Smart Cities, καθώς και στην αξιοποίηση των επερχόμενων τεχνολογιών, όπως τα δίκτυα 5G.[2]
Όμως ποια είναι η χρησιμότητα των Smart Cities και γιατί θεωρούνται το μέλλον των πόλεων;
Σύμφωνα με το World Economic Forum, ο ΟΗΕ προβλέπει ότι μέχρι το 2050 το 66% του παγκόσμιου πληθυσμού θα κατοικεί σε πόλεις ενώ σε όλο τον αναπτυσσόμενο κόσμο δημιουργούνται πόλεις από το μηδέν για να ικανοποιήσουν αυτή την τάση αστικοποίησης. Σε παγκόσμιο επίπεδο γίνονται προσπάθειες νέες και παλιές πόλεις να αποκτήσουν χαρακτηριστικά «έξυπνης πόλης», με σκοπό να απλοποιήσουν τις διαδικασίες-πρακτικές τους, ώστε να αντέξουν την αναμενόμενη αύξηση του πληθυσμού τους, ο οποίος θα επιβαρύνει τις υπάρχουσες δομές τους και θα δημιουργήσει νέες ανάγκες.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι πράσινες πόλεις Forest city σε Μαλαισία και Κίνα, καθώς και η πράσινη πόλη Belmont, που σχεδιάζει να χτίσει ο Bill Gates στην έρημο της Αριζόνα, οι οποίες αξιοποιούν την τεχνολογία, τόσο για οικολογικούς όσο και για κοινωνικούς σκοπούς.
Βέβαια, κάθε νόμισμα έχει πάντα δυο όψεις. Υπάρχει έντονος προβληματισμός για την ασφάλεια των δικτύων πάνω στα οποία θα βασίζεται η λειτουργία μιας Smart City καθώς κρίσιμα συστήματα, όπως το σύστημα οδικής κυκλοφορίας και τα συστήματα ύδρευσης και ηλεκτροφωτισμού θα μπορούσαν να πέσουν στον έλεγχο μη εξουσιοδοτημένων ατόμων. Επίσης, ενέχουν κίνδυνοι που αφορούν στην ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων των πολιτών, καθώς η χρησιμοποίησή τους, για να απολαμβάνουν οι κάτοικοι τις προηγμένες υπηρεσίες, είναι απαραίτητη.
Η πρόκληση είναι μεγάλη και μεγάλες εταιρίες έχουν ενεργοποιηθεί ώστε να αναπτύξουν αξιόπιστα και ισχυρά συστήματα ασφαλείας, τα οποία θα έχουν τη δυνατότητα να παρακάμπτουν πιθανές κυβερνοεπιθέσεις και θα εξασφαλίζουν τη λειτουργικότητα των κρίσιμων συστημάτων. Παρόλα αυτά, η δυναμική και η προοπτική των Smart Cities είναι τέτοιες, που η ανάσχεση της πορείας προς αυτά τα μοντέλα πόλεων μοιάζει αδύνατη. Αυτή η αίσθηση συνεπικουρείται από τα επιτυχημένα μοντέλα πόλεων, όπως η Βαρκελώνη και η Νότια Κορέα, καθώς έχουν καταφέρει να επιτύχουν αξιοσημείωτα αποτελέσματα, τόσο σε επίπεδο βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου των πολιτών όσο και στην προστασία του περιβάλλοντος.
Συμπερασματικά, η αύξηση του παγκόσμιου αστικού πληθυσμού σε συνδυασμό με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας φαίνεται να οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στην υιοθέτηση, εκ μέρους των πόλεων του μέλλοντος, των μοντέλων των Smart Cities, έτσι ώστε να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις που θα προκύψουν, παρέχοντας, υψηλού επιπέδου και ταχύτητας, υπηρεσίες στους πολίτες.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕU (no date) Smart Cities. Ιστοσελίδα: https://ec.europa.eu/info/eu-regional-and-urban-development/topics/cities-and-urban-development/city-initiatives/smart-cities_en#what-are-smart-cities (Τελευταία πρόσβ. 7/3/2019)
IESE Cities in Motion (no date)IESE Cities in motion index 2018. Ιστοσελίδα: https://media.iese.edu/research/pdfs/ST-0471-E.pdf (Τελευταία προσβ. 7/3/2019)
Vanderbilt (2018) examining the risks and benefits of smart cities. Ιστότοπος: https://vanderbiltindustries.com/news/examining-the-risks-and-benefits-of-smart-cities (Τελευταία προσβ. 7/3/2018)
Wood, J. (2018) The Countries are all building brand-new cities. Ιστότοπος: https://www.weforum.org/agenda/2018/08/smart-cities-forest-city-belmont/ (Τελ. Πρόσβ. 7/3/2019)